BOCCE – GRAJMY W… KULE

Zwolennicy tej gry podkreślają, że „boczie”, bo tak należy wymawiać jej nazwę, to drugi pod względem popularności sport rekreacyjny na świecie. Gra cała Ameryka Południowa i Północna, w Europie prym wiodą Włochy, Szwajcaria, San Marino.

W Polsce dopiero walczy o swój rząd dusz, choć Towarzystwo Gry w Bocce z inicjatywy Marcina Mroza założone zostało już 1 sierpnia 1985 roku, a kilka miesięcy później powstały pierwsze tory. Nasz kraj regularnie bierze udział w mistrzostwach świata i Europy, ba – zawody dla najlepszych na kontynencie organizowano w 1990 roku w Warszawie. Stolica, obok Zielonej Góry, Łodzi, Krakowa czy Kwidzyna to najbardziej prężne ośrodki polskiego bocce.

Nazwa gry pochodzi od przedmiotów, których się w niej używa. „Bocce” to po włosku kule, a po francusku boule, stąd i taka pokrewna dyscyplina funkcjonuje w nomenklaturze sportowej (podstawowe różnice w stosunku do bocce: obowiązują tutaj kule z metalu oraz drewniana kulka tzw. świnka, jest jeden rodzaj rzutu, gra się na każdej nawierzchni).

Nikt nie jest w stanie określić, kiedy dokładnie ta gra powstała. Niektórzy szukaliby jej początków nawet w epoce… kamienia łupanego. Na pewno była znana starożytnym Grekom i Rzymianom. Początkowo zapewne sprowadzała się do trafienia kamieniem w drewniany lub kamienny słupek. Zwolennicy tej teorii wskazują jako prekursora bocce Timokratesa. Miał on ją wprowadzić w Sparcie 500 lat przed naszą erą, a na teren Italii przenieśli ją później Etruskowie. Popularność bocce była tak duża, że zaczęli grę zwalczać… rządzący. Oceniali bowiem, że rzucając kule, podwładni zapominali się do tego stopnia, iż cierpiała na tym ich praca bądź powinności wojskowe.

Przez całe wieki bocce to rekreacja. Zjednywała sobie sympatyków zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet, dzieci i młodzieży. Podkreślano jej walory ogólnorozwojowe, gdyż w trakcie gry pracuje bardzo wiele grup mięśniowych, na czele z mięśniami kończyn górnych oraz brzucha. Ponadto wyrabia dobrą ocenę wzrokową odległości, zwinność w rzucaniu oraz umiejętność koncentracji. Trening poprawia koordynację ruchową oraz wydolność organizmu.

W trakcie meczu zawodnik musi wykonać około 100 różnych przysiadów, pochyleń, podskoków, choć z drugiej strony gra nie wymaga intensywnego wysiłku fizycznego. Jej atutem jest również prostota zasad. Dlatego może być wspaniałym odpoczynkiem po pracy, grą rodzinną i towarzyską.

I te aspekty ceniono przez wieki. Formalizacji bocce podjęto się dopiero u schyłku XX wieku. Giovanni Baggio w 1983 roku powołał we włoskojęzycznej części Szwajcarii, w Chiasso, Miedzynarodową Federację Gry w Bocce (CBI). Pod aktem założycielskim podpisało się 13 federacji narodowych. W tym samym roku odbyły się inauguracyjne mistrzostwa świata. W 1986 roku Międzynarodowy Komitet Olimpijski uznał bocce oficjalnie za dyscyplinę sportową.

Debiut Polski na arenie międzynarodowej miał miejsce w 1986 roku na mistrzostwach Europy. Pierwszy tor w naszym kraju powstał w podziemiach Hali Gwardii Warszawa. Największy sukces biało-czerwoni odnieśli w 1989 roku, zajmując w Mistrzostwach Świata w Mediolanie ósme miejsce.

Gra w Bocce jest często mylona z grą w Boule czy Petanque. Gry te łączy wspólna zasada, która polega na umieszczeniu swojej kuli jak najbliżej małej kulki zwanej pallino (Włochy) lub cochonnet – prosiaczek (Francja). Poza tym gry te różnią się obowiązującymi przepisami, boiskiem i materiałem, z którego robione są kule. W tym roku w Trójmieście promowano odmianę bule. Jak chlubił się Gdańsk: „w Parku Nadmorskim im. Ronalda Reagana otwarto pierwsze profesjonalne boisko do gry w bule w Polsce – bullodrom”.

Odwołano się do tradycji dyscypliny, która obchodzi właśnie 100-lecie istnienia. Od 1958 roku działa międzynarodowa federacja (Federation Internationale de Petanque et Jeu Provancal). W FIPJP zarejestrowanych jest 600 tysięcy zawodniczek i zawodników z 57 krajów. Polska Federacja Petanque – Związek Sportowy przystąpiła do tego grona w 2003 roku. Tutaj jest odwołanie do starożytnej Grecji, gdzie do gry używano kamieni w miarę kulistych, które wyrzucane były na jak największą odległość. Rzymianie postawili zaś na precyzję. To oni do gry wprowadzili mały kamyczek będący celem i zamiast kamieni do rozgrywki wprowadzili kule drewniane, pokryte metalem, choć historia zna przypadki stosowania do gry… kul armatnich.

Obecna formuła gry jest wypadkową wersji rzymskiej i gry z południa Francji – jeu de provencal. W 1907 roku zawodnicy francuscy postanowili uprościć zasady, aby gra stała się bardziej powszechna, dzięki temu petanque rozprzestrzeniła się poza Prowansję i dotarła w każdy zakątek świata. W 1987 roku w Singapurze odbyły się pierwsze międzynarodowe zawody – „Petanque Open”, traktowane jako pierwsze Mistrzostwa Świata. W zawodach tych wzięło udział 66 drużyn.

PODSTAWOWE PRZEPISY GRY

Można grać na każdej, dobrze ubitej oraz idealnie wyrównanej nawierzchni. Pole powinno być ogrodzone osłoną z drewna lub innego materiału niemetalicznego. Wysokość osłony wynosi 25 cm (± 2 cm). Rozgrywki międzynarodowe mogą odbywać się wyłącznie na torach o wymiarach 4,5 m na 26,5 m, ale grając rekreacyjnie nie trzeba pilnować tych wymiarów. Pole gry podzielone jest na strefy. Linie poprzeczne powinny być wykonane z materiałów sypkich (kreda, mączka ceglana, kolorowy mielony kamień itp.) w taki sposób, aby w miejscach oznaczenia nie powstały nierówności powierzchni. Kolor linii powinien kontrastować z kolorem nawierzchni toru.

Linie A i A’ są liniami ograniczającymi długość toru, a także długość rozbiegu zawodników; linie B i B’ wyznaczają granice, których nie wolno przekroczyć zawodnikowi przy wyrzucaniu pallino oraz podczas rzutów punto i raffa oraz określają maksymalną odległość, na jaką może potoczyć się pallino przy rozpoczynaniu serii rzutów; linie C i C’ wyznaczają granice, których nie wolno przekroczyć podczas rzutów volo oraz określają minimalną odległość, jaką kula powinna przebyć w powietrzu po rzucie raffa i maksymalną odległość, na jaką w kierunku środka toru może przesunąć się zawodnik po rzucie punto; linia D to połowa toru oraz minimalna odległość, w jakiej powinno zatrzymać się pallino po rzucie oraz maksymalna odległość, na jaką w kierunku środka toru może przesunąć się zawodnik po rzucie volo.

Gra rozpoczyna się od wprowadzenia własnej kuli na tor za pomocą rzutu punto lub uderzeniu uprzednio wybranej kuli lub pallino własną kulą rzutami raffa lub volo. W bocce gra się: indywidualnie (każdy z zawodników dysponuje czterema kulami), dwójkami lub trójkami (każdy z zawodników dysponuje dwoma kulami). Zawodnik powinien wykonać rzut w ciągu jednej minuty. Mecz trwa do momentu uzyskania 15 punktów. Liczenie punktów następuje po zakończeniu serii rzutów. Punkty przyznawane są za kule jednego koloru, które znajdują się bliżej pallino niż wszystkie kule przeciwnika. Za każdą kulę bliżej pallino przyznaje się jeden punkt.

W bule (petanque) można grać następująco:

• 3 graczy przeciw 3 graczom – „triplet”; grający używają po dwie kule;

• 2 graczy przeciw 2 graczom – „dublet”; grający używają po trzy kule;

• 1 gracz przeciw 1 graczowi – „singiel”; grający używają po trzy kule.

Gracz rozpoczynający wybiera miejsce rzutów i rysuje na ziemi okrąg nie mniejszy niż 35 cm i nie większy niż 50 cm, z tego okręgu rzuca się kulami stojąc obiema nogami w narysowanym okręgu. Obie stopy rzucającego muszą znajdować się wewnątrz okręgu i mieć kontakt z podłożem do momentu dotknięcia rzucaną kulą ziemi. Trzeba umieścić kulę jak najbliżej celu. Grę kontynuuje drużyna, osoba, której kula jest dalej od małej kulki, do momentu umieszczenia swojej kuli bliżej małej kulki. Gdy drużynie, osobie przegrywającej „skończą się” kule lub zrezygnuje ona z dalszych rzutów i swojej kolejki (traktuje się taką sytuację jakby drużyna, osoba wyrzuciła wszystkie kule), drużyna przeciwna, osoba stara się umieścić resztę swoich kul bliżej małej kulki.

Gdy zespoły, osoby nie mają już kul następuje obliczenie punktów. Wygrywający dostaje tyle punktów, ile kul umieścił bliżej małej kulki. Drużyny (jeden z jej graczy), osoba, która wygrała rzuca małą kulką z miejsca, w którym ostatnio kulka leżała. Wygrywa drużyna, osoba, która pierwsza zgromadzi 13 punktów.”

SPRZĘT

Kule i pallino powinny mieć kształt kulisty, być wykonane z twardego materiału syntetycznego wykluczającego powstawanie odkształceń. W drużynie wszyscy zawodnicy powinni mieć kule tego samego koloru. Kule przeciwników powinny mieć inny kolor. Wymiary kul: średnica 11 cm z tolerancją ± 3 mm; masa od 920 g do 1000 g, dla juniorów minimalna średnicy 10 cm, masa 800 g. Wymiary pallino: średnica 4 cm z tolerancją ±1 mm; masa 60 g z tolerancją ±5 g. W bule gracz rozpoczynający rzuca małą drewnianą kulkę na odległość 6-10 m. Zwana jest ona „kuszonem” lub „świnką” i ma średnicę 25-35 mm. Do gry używa się kul stalowych o średnicy: 70,5-80 mm oraz wadze 650-800 g.